Tổng quan về bệnh sởi ở trẻ em
Bệnh sởi là một bệnh truyền nhiễm do virus sởi gây ra, thường xuất hiện ở trẻ em chưa được tiêm chủng đầy đủ. Bệnh dễ lây lan qua đường hô hấp và có nguy cơ gây nhiều biến chứng nguy hiểm. Trẻ em từ 6 tháng đến 5 tuổi thuộc nhóm nguy cơ cao nhất do hệ miễn dịch chưa hoàn thiện.
Virus sởi thuộc nhóm Paramyxoviridae, lan truyền qua giọt nước bệnh trong không khí khi người nhiễm ho, hát xì, hoặc nói chuyện. Virus có thể tồn tại trong không khí trong vòng 2 giờ, gây nguy cơ lây nhiễm cao trong môi trường đông người.
Nguyên nhân gây bệnh sởi ở trẻ em
Nguyên nhân trực tiếp gây ra bệnh sởi ở trẻ em là do virus sởi (tên khoa học là Measles virus), thuộc họ Paramyxoviridae. Đây là một loại virus rất dễ lây lan và có khả năng tồn tại ngoài môi trường trong thời gian ngắn nhưng vẫn đủ gây bệnh cho người chưa có miễn dịch.
Trẻ em mắc bệnh sởi chủ yếu là do tiếp xúc với người bệnh hoặc môi trường có virus. Một số nguyên nhân cụ thể bao gồm:
- Lây qua đường hô hấp: Khi người bệnh ho, hắt hơi, nói chuyện, virus sẽ phát tán vào không khí dưới dạng các giọt bắn nhỏ li ti. Trẻ hít phải các giọt bắn chứa virus sẽ dễ dàng bị nhiễm bệnh.
- Tiếp xúc gần với người mắc sởi: Trẻ sống trong cùng nhà, lớp học, khu vui chơi với người đang mắc sởi có nguy cơ lây bệnh rất cao, đặc biệt nếu chưa được tiêm phòng.
- Chưa tiêm vắc xin hoặc tiêm chưa đủ liều: Đây là nguyên nhân hàng đầu khiến trẻ dễ mắc sởi. Những trẻ chưa được tiêm chủng đúng lịch sẽ không có đủ kháng thể để chống lại virus.
- Suy giảm miễn dịch: Trẻ có hệ miễn dịch yếu (do suy dinh dưỡng, bệnh lý nền hoặc đang điều trị thuốc ức chế miễn dịch) dễ bị nhiễm bệnh và có nguy cơ biến chứng cao hơn.
- Môi trường đông đúc, kém vệ sinh: Virus sởi lây lan nhanh trong môi trường thiếu vệ sinh, chật chội như nhà trẻ, trường học, khu dân cư đông người.
Việc hiểu rõ nguyên nhân gây bệnh là điều kiện tiên quyết để cha mẹ có thể áp dụng các biện pháp phòng ngừa hiệu quả, bảo vệ con yêu khỏi căn bệnh nguy hiểm này.
Diễn tiến của bệnh sởi và triệu chứng nhận biết
Quá trình phát triển của bệnh sởi ở trẻ em diễn ra theo ba giai đoạn chính: ủ bệnh, khởi phát, và phát ban. Mỗi giai đoạn đều mang những dấu hiệu đặc trưng.
Giai đoạn ủ bệnh
Sau khi tiếp xúc với virus sởi, trẻ sẽ bơi vào giai đoạn ủ bệnh trong khoảng 7 đến 14 ngày. Trong giai đoạn này, trẻ chưa xuất hiện triệu chứng cụ thể, nhưng virus đã bắt đầu nhân lên trong cơ thể và trẻ có thể lây bệnh cho người khác.
Giai đoạn khởi phát
Trẻ bắt đầu có các triệu chứng giống cám cúm:
- Sốt cao, có thể lên tới 39-40°C.
- Ho khan, chảy nước mũi, đỏ mắt, kèm theo chói ăn, mệt mỏi.
- Xuất hiện dấu Koplik (nốt trắng nhỏ trong miệng) trước khi ban nổ.
Giai đoạn phát ban
Sau khoảng 2 đến 4 ngày, trẻ bắt đầu phát ban trên da:
- Ban đỏ hồng xuất hiện sau tai, trên trán rồi lan xuống ngực, lừng và tức thời lan khắp cơ thể.
- Ban có thể nối liền với nhau tạo thành mãng rộng.
- Trong khi ban nổ, trẻ vẫn sốt cao, mệt mỏi và bỏ ăn.
Biến chứng nguy hiểm của bệnh sởi ở trẻ em
Trẻ em bị sởi nếu không được chăm sóc đúng cách có thể gặp phải nhiều biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng đến sức khỏe lâu dài và thậm chí đe dọa tính mạng. Dưới đây là một số biến chứng nguy hiểm cần đặc biệt lưu ý:
- Viêm phổi: Đây là biến chứng phổ biến nhất và cũng là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong do bệnh sởi. Viêm phổi xảy ra khi virus hoặc vi khuẩn thứ phát tấn công hệ hô hấp yếu ớt của trẻ. Trẻ bị viêm phổi thường sốt cao kéo dài, thở nhanh, thở rít và có thể tím tái do thiếu oxy.
- Viêm tai giữa: Nhiều trẻ sau khi bị sởi có dấu hiệu đau tai, quấy khóc, nghe kém. Viêm tai giữa có thể gây mất thính lực tạm thời và nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn tới mất thính lực vĩnh viễn.
- Tiêu chảy nặng: Trẻ mắc sởi rất dễ bị tiêu chảy, đặc biệt khi sức đề kháng suy yếu. Tiêu chảy kéo dài khiến trẻ mất nước nghiêm trọng, ảnh hưởng đến chức năng thận và có thể gây tử vong nếu không được bù nước đúng cách.
- Viêm não: Dù hiếm gặp, viêm não là biến chứng rất nguy hiểm, có thể xảy ra sau 1-2 tuần hoặc vài tháng sau khi trẻ khỏi sởi. Trẻ có thể đột ngột sốt cao trở lại, co giật, rối loạn ý thức, liệt hoặc hôn mê. Viêm não có thể gây tổn thương thần kinh vĩnh viễn, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển trí tuệ và vận động.
Ngoài ra, bệnh sởi còn có thể dẫn đến loét giác mạc (gây mù lòa), viêm thanh quản, suy dinh dưỡng nặng hoặc nhiễm trùng toàn thân. Những biến chứng này đặc biệt nguy hiểm đối với trẻ nhỏ, trẻ suy dinh dưỡng hoặc có bệnh nền.
Do đó, cha mẹ cần theo dõi sát sao diễn biến bệnh và đưa trẻ đến bệnh viện ngay khi có biểu hiện bất thường. Phát hiện sớm và điều trị kịp thời là chìa khóa giúp hạn chế các biến chứng nghiêm trọng của bệnh sởi.
⇒ Sản phẩm bảo vệ sức khỏe khác mà bạn có thể tham khảo thêm để nâng cao sức khỏe cho bản thân và gia đình: Vương Não Khang
Phương pháp chẩn đoán và điều trị
Việc chẩn đoán bệnh sởi ở trẻ em thường dựa chủ yếu vào các dấu hiệu lâm sàng như sốt cao, ho khan, chảy nước mũi, đỏ mắt, xuất hiện dấu Koplik trong miệng và phát ban đặc trưng. Tuy nhiên, để xác nhận chính xác, bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm máu nhằm phát hiện kháng thể IgM đặc hiệu chống lại virus sởi.
Hiện nay, y học vẫn chưa có thuốc điều trị đặc hiệu tiêu diệt virus sởi. Các biện pháp điều trị chủ yếu nhằm hỗ trợ triệu chứng và ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm:
- Cha mẹ nên cho trẻ nghỉ ngơi hoàn toàn, giữ phòng thoáng khí, yên tĩnh.
- Bổ sung nước thường xuyên để tránh mất nước do sốt và tiêu chảy.
- Sử dụng thuốc hạ sốt như paracetamol theo đúng liều lượng do bác sĩ chỉ định, tuyệt đối không dùng aspirin vì có nguy cơ gây hội chứng Reye nguy hiểm.
- Bổ sung vitamin A theo hướng dẫn, giúp tăng sức đề kháng và hỗ trợ phục hồi niêm mạc.
- Vệ sinh mắt, mũi, miệng bằng dung dịch muối sinh lý để giảm viêm nhiễm thứ phát.
- Theo dõi các dấu hiệu như khó thở, tiêu chảy kéo dài, co giật hoặc lừ đừ… và đưa trẻ đến cơ sở y tế ngay nếu có dấu hiệu bất thường.
Việc chăm sóc đúng cách tại nhà và theo dõi sát sao các biến chứng có thể giúp trẻ phục hồi nhanh hơn và giảm thiểu các hậu quả lâu dài do sởi gây ra.
Biện pháp phòng ngừa bệnh sởi hiệu quả cho trẻ em
Phòng ngừa bệnh sởi là yếu tố quan trọng giúp trẻ tránh bị nhiễm và lan truyền trong cộng đồng. Biện pháp hiệu quả nhất hiện nay là tiêm vắc xin sởi đúng lịch:
- Mũi đầu tiêm khi trẻ đủ 9 tháng tuổi.
- Mũi nhắc lại khi trẻ đủ 18 tháng.
Ngoài việc tiêm ngừa, phụ huynh nên:
- Hạn chế cho trẻ tiếp xúc với người nghi nhiễm hoặc khu vực đang có dịch.
- Giữ gìn vệ sinh nhà cửa, dạy trẻ rửa tay đúng cách.
- Bổ sung dinh dưỡng, ăn uống đầy đủ để tăng sức đề kháng.
Kết luận
Bệnh sởi ở trẻ em tuy đã có vắc xin phòng ngừa, nhưng vẫn có nguy cơ lây lan và gây biến chứng nguy hiểm nếu trẻ chưa được tiêm đầy đủ hoặc chăm sóc sai cách. Hiểu biết đầy đủ, chủ động tiêm ngừa và giữ gìn môi trường sống an toàn sẽ là chìa khóa giúp phụ huynh đồng hành bảo vệ trẻ khỏi căn bệnh nguy hiểm này.Có thể thấy rằng, bệnh sởi ở trẻ em tuy đã có vắc xin phòng ngừa nhưng vẫn tiềm ẩn nhiều nguy cơ nếu trẻ chưa được tiêm đầy đủ hoặc không được chăm sóc đúng cách khi mắc bệnh. Những biến chứng nguy hiểm có thể ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe và sự phát triển của trẻ.
Vì vậy, mỗi bậc cha mẹ hãy chủ động trong việc tiêm phòng đúng lịch, tăng cường sức đề kháng cho trẻ và kịp thời đưa trẻ đi khám khi có dấu hiệu nghi ngờ. Một chút hiểu biết hôm nay có thể tạo nên lá chắn vững chắc giúp con yêu khỏe mạnh mỗi ngày.
Comments are closed.